Żelazo jest też niezwykle ważne dla sportowców, pomaga ono bowiem w regeneracji mięśni po wysiłku fizycznym. Jest ono między innymi istotnym składnikiem mioglobiny, czyli białka mięśni. Żelazo odpowiada również za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, ma ono bowiem swój udział w syntezie neuroprzekaźników. Występuje Z kolei żelazo elementarne w płynie Ferradrop przeznaczone jest dla wcześniaków, niemowląt, dzieci oraz osób dorosłych, w tym kobiet w ciąży. Sprawdza się w codziennej suplementacji oraz jako środek pomocny w leczeniu anemii lub niedoborów żelaza. Również dla dzieci polecana jest zawiesina doustna Innofer Baby. Najbardziej istotną funkcją żelaza w organizmie człowieka jest jego udział w tworzeniu hemoglobiny i mioglobiny. Pierwsza z nich, znana jest jako czerwony barwnik krwi. W rzeczywistości jest jednak białkiem, znajdującym się w krwinkach czerwonych – erytrocytach. Najważniejszą i kluczową funkcją hemoglobiny jest przenoszenie tabletki. 34, 99 zł. Gwarancja najniższej ceny. zapłać później z. sprawdź. 2 Monety. 43,10 zł z dostawą. Produkt: Suplement diety Medicaline Żelazo organiczne MicroFerr 25 mg tabletki 100 szt. dostawa we wtorek. Żelazo – norma tego pierwiastka różni się w zależności od wieku i płci badanej osoby. Ten pierwiastek pełni istotne role w organizmie człowieka, dlatego zarówno niski poziom żelaza, jak i wysoki poziom żelaza powinny zostać skonsultowane z lekarzem. Badanie żelaza we krwi stanowi ważny element diagnozowania wielu schorzeń. kit power amplifier yang bagus untuk subwoofer rumahan. Żelazo w ludzkim organizmie odgrywa wiele istotnych ról, a jego niedobór daje o sobie znać bardzo dotkliwie. W dobie popularności suplementów diety, na rynku można znaleźć również preparaty z żelazem dostępne bez recepty. Jak i kiedy warto je stosować? I co najważniejsze, jakie żelazo w suplemencie wybrać? Zobacz ranking polecanych produktów. Żelazo – jakie funkcje pełni w organizmie?Żelazo jest pierwiastkiem, bez którego żaden organizm nie mógłby funkcjonować w pełni prawidłowo. Utrzymanie jego odpowiedniego poziomu jest bardzo istotne dla pracy wielu układów. Żelazo odpowiada za:prawidłową pracę mięśni,dobre funkcjonowanie układu krwionośnego,wydzielanie hormonów,metabolizm komórkowy,dotlenienie wszystkich tkanek i narządów,krążenie krwi przez łożysko kobiety żelaza zaczyna brakować, organizm wysyła wyraźne sygnały, których nie wolno ignorować. Trwały niedobór żelaza może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Braki możesz uzupełnić żelazem z suplementów z naszego rankingu. Żelazo w organizmie. Ile go potrzebujesz?W ciele człowieka magazynowane są 3-4 g żelaza. Jego największe ilości znajdują się we krwi oraz osoczu, wątrobie i śledzionie. Stanowi ono również składnik wielu ważnych enzymów (np. katalazy). Śladowe ilości żelaza można znaleźć w każdej tkance ludzkiego jednak wiedzieć, że ilość żelaza w ciele nie jest stała. Każdego dnia ulega ono degradacji o około 1-2 g, wskutek złuszczania się nabłonków czy nawet miesięcznych krwawień. Żelazo jest pierwiastkiem, który do organizmu może być dostarczany wyłącznie z zewnątrz, w formie suplementacji przyjmować żelazo? Naturalne źródłaPodstawowym sposobem na dostarczanie sobie żelaza powinna być odpowiednio zbilansowana dieta. Jego największe ilości znajdziesz przede wszystkim w mięsie wołowym i wieprzowym. Cennym źródłem dobrze przyswajalnego żelaza jest również wątróbka (kurza, wieprzowa lub wołowa).Żelazo występuje również w roślinach, a przede wszystkim w strączkach (soi oraz fasoli). Znajdziesz je również w owsianych płatkach, orzeszkach pistacjowych oraz szpinaku. Jeśli w twojej diecie brakuje żelaza, możesz je uzupełnić przez preparaty z żelazem. Jakie żelazo najlepiej się wchłania?Trzeba pamiętać, że żelazo żelazu nierówne. Wyróżnia się dwa rodzaje żelaza – hemowe i niehemowe – które różnią się pomiędzy sobą pod względem hemowe, zwane także dwuwartościowym, to najlepiej przyswajalne żelazo. Jego źródłem jest przede wszystkim czerwone mięso – organizm ludzki skutecznie przyswaja aż 20% zawartego w nim niehemowe, czyli trójwartościowe, wchłania się znacznie trudniej. Szacuje się, że z produktów roślinnych, które są głównym źródłem niehemowego żelaza, człowiek może pobrać jedynie 1-5% żelaza – przyczyny, objawyZa główny powód niedoboru żelaza przyjmuje się źle zbilansowaną dietę, ubogą w jej ważne źródła. Zdarza się jednak, że nawet pomimo spożywania odpowiednich produktów, dochodzi do niskiego poziomu cennego się tak stać na skutek obfitych krwawień miesięcznych, krwotoków wewnętrznych lub upośledzenia wchłaniania żelaza, związanego z niektórymi chorobami (np. niedoczynnością tarczycy). Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo wykazują sportowcy, kobiety ciężarne oraz także: Najlepsze suplementy na stawy. RankingDo najczęstszych objawów niedoboru żelaza należą:chroniczne zmęczenie,bladość powłok,problemy z koncentracją,szybka męczliwość,wypadanie włosów, pękanie paznokci,wygładzenie powierzchni języka,pękanie kącików dowodem na niedobór żelaza jest wynik badań laboratoryjnych. Jeśli będzie oznaczał on niedokrwistość, należy omówić z lekarzem optymalny sposób suplementacji żelaza. Lekarz dobierze najlepszą formę suplementacji żelaza, jak również dawkę, która pozwoli uzupełnić niedobór. Suplementów żelaza nie należy stosować bez konsultacji ze specjalistą! Żelazo bez recepty – jaki suplement wybrać?Na rynku znajdziesz wiele preparatów z żelazem. Są to przede wszystkim kapsułki, jednak równie popularne jest żelazo w płynie. Suplementy z żelazem bardzo często mają postać łączoną – dodaje się do nich np. witaminę C lub kwas foliowy, które dodatkowo wzmacniają wchłanialność w internetowych aptekach znajdziesz suplementy z żelazem przeznaczone dla różnych grup osób – w tym dla dzieci, kobiet w ciąży i karmiących, osób w suplementach – rankingJaki suplement z żelazem sprawdzi się najlepiej? Zapoznaj się z trzema najlepiej ocenianymi preparatami dla dorosłych i dzieci. To żelazo naprawdę działa!1. Floradix, żelazo w płynie z witaminamiTo suplement żelaza w płynie z dodatkiem witamin z grupy B oraz C, które wzmacniają jego przyswajalność. Preparat przeznaczony jest dla osób chcących uzupełnić niedobory pierwiastka, a także tych, które wykazują zwiększone zapotrzebowanie na żelazo: sportowców, kobiet w ciąży i karmiących, osób odchudzających się. 2. Vibovit Junior, żelazo w tabletkach dla dzieciDziecko w wieku 4-7 lat wykazuje duże zapotrzebowanie na żelazo. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego wzrostu organizmu oraz efektywnego uczenia się. Wygodne w zastosowaniu tabletki Vibovit zawierają nie tylko żelazo, ale również witaminy D i C! 3. Chellafex, żelazo w kapsułkach1 kapsułka z żelazem Chellafex pokrywa 100% dziennego zapotrzebowania na żelazo. Preparat uzupełniono o witaminę C oraz B6, a także miedź, która ułatwia transport żelaza do tkanki łącznej. Suplement z chelatem żelaza polecany jest przede wszystkim kobietom obficie miesiączkującym, a także ciężarnym. Polecane artykuły: Żelazo u dzieci jest szczególnie ważnym pierwiastkiem. Bez żelaza nie byłaby możliwa produkcja czerwonych krwinek (zbyt mała ich ilość prowadzi do niedokrwistości, czyli anemii!). Ten minerał wspomaga także zwalczanie infekcji przez organizm, prawidłową pracę serca, dotlenienie organizmu, oraz korzystnie wpływa na rozwój mózgu. W przypadku jego niedoboru, dziecko traci apetyt, co może przełożyć się na kolejne niedobory innych składników odżywczych. Zobacz film: "Pomysły na rodzinną aktywność fizyczną" 1. Jak nie dopuścić do niedoboru żelaza u dziecka? Żelazo ma dwie odmiany: odmiana hemowa żelaza – występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego i jest łatwiej przyswajalna przez organizm; odmiana niehemowa żelaza – występuje w produktach pochodzenia roślinnego i jest gorzej przyswajalna przez organizm. Ze względu na łatwość wchłaniania, bardziej zalecane są produkty zwierzęce zawierające żelazo. Dieta przy niedoborze żelaza u dziecka w przypadku dzieci karmionych piersią dotyczy matki. Źródła żelaza łatwo przyswajalnego: wątróbka, nerki, serce, czerwone mięso, kaszanka, drób (indyk, kurczak), ryby (tuńczyk, halibut). Źródła żelaza trudniej przyswajalnego: pieczywo pełnoziarniste i inne produkty z pełnego ziarna, płatki śniadaniowe zawierające żelazo, kakao, orzechy, pestki dyni, suszone morele, suszone figi, kasze, warzywa strączkowe, brokuły, buraki, papryka, fasola, natka pietruszki. Żelazo w formie suplementów bywa konieczne w przypadku wcześniaków i dzieci po konflikcie serologicznym. Kobiety wegetarianki karmiące piersią powinny przyjmować suplementy żelaza. Ogólne zasady diety przeciw anemii to także: unikanie produktów wysoko przetworzonych (typu gotowe potrawy, jedzenie w puszkach), jak najczęstsze jedzenie warzyw i owoców surowych i świeżych, unikanie słodyczy, unikanie kawy i herbaty (utrudniają wchłanianie żelaza), unikanie mleka, serów i czekolady (utrudniają wchłanianie żelaza), stosowanie diety bogatej w witaminę C, która ułatwia wchłanianie żelaza (witamina C występuje w dużych ilościach w cytrusach, kapuście kiszonej, ziemniakach). 2. Objawy anemii u dziecka Anemia wywołana zbyt małą ilością żelaza, a przez to także zbyt małą ilością czerwonych krwinek, może się objawiać w następujący sposób: bladość, zmęczenie, niechęć do zabawy, łatwe nabijanie sobie siniaków, zawroty głowy, brak apetytu, bóle głowy, zasłabnięcia, problemy z koncentracją, krwawienia z dziąseł. Anemia u dziecka nie zawsze wynika z niedoboru żelaza. Może wynikać z niedoboru witaminy B12, kwasu foliowego, zaburzeń wchłaniania, chorób genetycznych, utraty krwi, nieprawidłowości w wytwarzaniu hemoglobiny, osłabionego wytwarzania czerwonych krwinek. Może także dojść do utraty żelaza z organizmu z powodu chorób pasożytniczych układu pokarmowego, celiakii, zapalenia jelit lub alergii pokarmowej. Dlatego zawsze, jeśli pojawią się objawy sugerujące anemię, należy pójść z dzieckiem do lekarza, który zbada dziecko i zleci dalsze odpowiednie badania, przede wszystkim badanie krwi. Ilość żelaza we krwi dziecka do szóstego roku życia powinna wynosić co najmniej 110 g/l, a u dzieci do czternastego roku życia co najmniej 120 g/l. Anemia u dziecka obniża jego odporność i sprawia, że jest podatne na przeróżne infekcje. polecamy Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Paweł Baljon lekarz w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach. Forum: Noworodek, niemowlę Córka miała robioną morfologię i wyszło że ma żelazo na niskim poziomie ale w jej nie grozi jednak lekarz zalecił preparaty na żelazo z 3 które wychodzą dość drogo. Ma tendencje do przepisywania niepotrzebnych i drogich leków dlatego pomyślałem że zapytam się was. Czy ktoś może coś polecić sprawdzonego?Kropelki z żelazem. Pójdę popytać się w aptece czy są jakieś zamienniki ale puki co napiszę tutaj pozdrawiam DZIECINoworodek, niemowlęjakie zródło żelaza dla 4 miesięcznego dziecka co polecacie ,sprawdziliście ? Angina u dwulatka Mój Synek ma 2 lata i 2 miesiące. Od miesiąca kaszlał i smarkał a od środy dostał gorączki (w okolicach +/- 39) W tym samym dniu zaczął gorączkować mąż –... Czytaj dalej → Skubanie paznokci – Co robić, gdy dziecko skubie paznokcie? Może wy macie jakieś pomysły, Zuzanka od jakiegoś czasu namiętnie skubie paznokcie, kiedyś walczyłam z brudem za nimi i obcinaniem ich, a teraz boję się że niedługo zaczną jej wrastać,... Czytaj dalej → Mozarella w ciąży Dzisiaj naszła mnie ochota na mozarellę. I tu mam wątpliwości – czy w ciąży można jeść mozzarellę?? Na opakowaniu nie ma ani słowa na temat pasteryzacji. Czytaj dalej → Czy leczyć hemoroidy przed porodem? Po pierwszej ciąży, a bardziej porodzie pojawiły się u mnie hemoroidy, które się po jakimś czasie wchłonęły. Niestety teraz pojawiły się znowu. Jestem w 6 miesiącu ciąży i nie wiem,... Czytaj dalej → Ile kosztuje żłobek? Dziewczyny! Ile płacicie miesięcznie za żłobek? Ponoć ma być dofinansowany z gminy, a nam przyszło zapłacić 292 zł bodajże. Nie wiem tylko czy to z rytmiką i innymi. Czy tylko... Czytaj dalej → Pytanie do stosujących zastrzyki CLEXANE w ciąży Dziewczyny mam pytanie wynikające z niepokoju o clexane w ciąży. Biorąc od początku ciąży zastrzyki Clexane w brzuch od razu zapowiedziano mi, że będą oprócz bolesności, wylewy podskórne, sińce, zrosty... Czytaj dalej → Mam synka w wieku 16 m-cy. Budzi się w nocy o stałej porze i nie może zasnąć. Mój syn budzi się zawsze o 2 lub 3 w nocy i mimo podania butelki z piciem i wzięcia do łóżka zasypia dopiero po ok. 2 godzinach. Wcześniej dostawał w... Czytaj dalej → Dziewczyny po cc – dreny Dziewczyny, czy któraś z Was miała zakładany dren w czasie cesarki? Zazwyczaj dreny zdejmują na drugi dzień i ma on na celu oczyszczenie rany. Proszę dajcie znać, jeśli któraś miała... Czytaj dalej → Meskie imie miedzynarodowe. Kochane mamuśki lub oczekujące. Poszukuję imienia dla chłopca zdecydowanie męskiego. Sama zastanawiam się nad Wiktorem albo Stefanem, ale mój mąż jest jeszcze niezdecydowany. Może coś poradzicie? Dodam, ze musi to... Czytaj dalej → Czy to możliwe, że w 15 tygodniu ciąży?? Dziewczyny!!! Sama nie wiem co mam o tym myśleć. Wczoraj wieczór przed kąpielą zauważyłam przezroczystą kropelkę na piersi, ale niezbyt się nią przejełam. Po kapieli lekko ucisnęłam tą pierś i... Czytaj dalej → Jaką maść na suche miejsca od skazy białkowej? Dziewczyny, których dzieci mają skazę białkową, może polecicie jakąś skuteczną maść bez recepty na suche placki, które pojawiają się na skórze dziecka od skazy białkowej? Czym skutecznie to można zlikwidować? Czytaj dalej → Śpi albo płacze – normalne? Juz sama nie wiem co mam myśleć. Mój synek ma dokładnie 5 tygodni. A mój problem jest taki, że jak mały nie śpi, to płacze. Nie mogę nawiązać z nim... Czytaj dalej → Wielotorbielowatość nerek W 28 tygodniu ciąży zdiagnozowano u mojej córeczki wielotorbielowatość nerek – zespół Pottera II. Mój ginekolog skierował mnie do szpitala. W białostockim szpitalu po usg powiedziano mi, że muszę jechać... Czytaj dalej → Ruchome kolano Zgłaszam się do was z zapytaniem o tytułowe ruchome kolano. Brzmi groźnie i tak też wygląda. dzieciak ma 11 miesięcy i czasami jego kolano wyskakuje z orbity wygląda to troche... Czytaj dalej → Żelazo żelazu nierówne W produktach spożywczych znajdziemy dwa rodzaje żelaza: hemowe (pochodzenia zwierzęcego) i niehemowe (pochodzące z roślin). Podkreślić należy, że produkty zwierzęce tylko w 1/3 składają się z żelaza hemowego, a pozostałe 2/3 żelaza zaliczane jest do puli niehemowej. Wykorzystanie żelaza hemowego przez organizm sięga około 20 %, znacznie gorzej wchłanialne jest żelazo niehemowe (wchłania się tylko 1-5 %). Niemal 2/3 żelaza obecnego w organizmie znajduje się w hemoglobinie. Żelazo wykorzystywane jest do produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów). Uczestniczy w syntezie DNA, bierze udział w walce z bakteriami i wirusami, ma wpływ na proces oczyszczania wątroby ze szkodliwych substancji, a także uczestniczy w metabolizmie cholesterolu. Zapotrzebowanie i skutki niedoboru Każdego dnia organizm dziecka traci około 0,8-1,0 mg żelaza, głównie z kałem, moczem oraz przez skórę wraz z łuszczącym się naskórkiem. Niezwykle ważne jest, aby codziennie dostarczać produkty spożywcze, które zabezpieczą dziecko przed niedoborami tego pierwiastka. Zalecane spożycie żelaza ustalone jest odpowiednio dla populacji Polski w zależności od wieku: niemowlęta do 6. miesiąca życia – 0,3 mg (po kilku pierwszych miesiącach życia dziecka, pula żelaza zgromadzonego w życiu płodowym ulega wyczerpaniu i odpowiedzialność za produkcję hemoglobiny spada całkowicie na organizm niemowlęcia; wzrasta wówczas zapotrzebowanie na ten składnik). 6 miesięcy-1 rok – 11 mg1-3 lata – 7 mg4-10 lat – 10 mg10-12 lat – 10 mg (dziewczynki po pierwszej miesiączce – 15 mg)13-18 lat – 12 mg chłopcy i 15 mg dziewczynki; Niedobór żelaza może być spowodowany krwawieniem, infekcją, stanem zapalnym, rozwijającą się chorobą nowotworową czy wadami wrodzonymi. Objawami niedoboru żelaza u dziecka są objawy psychomotoryczne, spowodowane słabszym dotlenieniem komórek mięśni i mózgu – zmęczenie, apatia, brak chęci do zabawy, pogorszenie koncentracji. Widoczne symptomy to także bladość skóry i spojówek, pękające kąciki ust czy szorstka skóra. Sytuacje, w których mamy do czynienia z nadmiarem żelaza są bardzo rzadkie i raczej nie dotyczą dzieci, a wynikają głównie ze zbyt dużej dawki przyjętej z suplementów. Objawami mogą być wymioty bądź biegunki. Uwaga! Reklama do czytania Ciąża i poród – poradniki Książki, które wspierają w ciąży, porodzie i przy karmieniu piersią. Naturalne źródła żelaza Do produktów bogatych w żelazo zaliczamy: jaja, mięso, kasze i pieczywo, niektóre warzywa (natka pietruszki, buraki, groszek zielony) oraz rośliny strączkowe (soczewica czerwona, fasola, groch, bób). Nie każde jednak mięso dostarczy dziecku jednakową ilość żelaza – na przykład królik i cielęcina zawierają go trzy razy więcej niż wieprzowina czy kurczak. Mleko krowie i jogurty w swoim składzie praktycznie w ogóle nie zawierają żelaza. Wybierając pieczywo dla dziecka, warto sięgnąć po bułkę grahamkę, która ma dwa razy więcej żelaza niż kajzerka, dzięki użytej do wypieku mąki z grubszego przemiału. Kasza jaglana ma sześć razy więcej żelaza (4,8 mg/100 g) niż ryż biały czy kasza manna i trzy razy więcej, niż kasza jęczmienna. Powszechnie uznaje się, że dobrym źródłem żelaza jest szpinak, jednak przyswajalność żelaza z liści szpinaku oscyluje na poziomie zaledwie 1 %. Wchłanianie żelaza w organizmie uzależnione jest od składu codziennej diety i jakości wszystkich, spożywanych przez dziecko produktów. Czynniki zwiększające wchłanianie żelaza to: obecność w diecie roślin strączkowych i/lub produktów mięsnych,witaminy C (natka pietruszki, papryka czerwona, jarmuż, brokuły, porzeczki czarne, poziomki),kwas foliowy (brukselka, bób, kalafior, brokuły). Czynniki zmniejszające wchłanianie żelaza: kwas fitynowy (rośliny strączkowe zawierają duże ilości żelaza, ale są bogate także w kwas fitynowy, który w pewnym stopniu blokuje jego wchłanianie. Aby pozbyć się znacznej części fitynianów, należy moczyć rośliny strączkowe w wodzie, a następnie zlać wodę i gotować w świeżej),taniny (herbata),nadmiar wapnia i cynku w diecie. Warto łączyć w jednym posiłku produkty bogate w żelazo z witaminą C i folianami (np. omlet z brokułami i pomidorkami, sok porzeczkowy) oraz unikać popijania posiłków herbatą. Cukier upośledza wchłanianie żelaza – nadmierna ilość glukozy, fruktozy i sacharozy (batony, słodkie napoje, płatki do mleka) powoduje istotnie gorsze wchłanianie żelaza i cynku, a dodatkowo sprzyja otyłości. Można zaproponować dzieciom zdrowe przekąski – desery owocowe, batony domowej produkcji z suszonymi owocami (1 mg żelaza znajduje się w trzech morelach suszonych, dwóch figach, dziesięciu daktylach). Warto wykluczyć z diety dziecka wysokoprzetworzone słodkie płatki do mleka, a w ich miejsce wprowadzić owsiankę (zawartość żelaza w płatkach kukurydzianych to 0,8 mg/100 g, a w płatkach owsianych 3,9 mg/100 g). Niewielki dodatek otrębów może znacznie wzbogacić dietę w żelazo, gdyż w 100 g produktu jest aż 14,9 mg tego pierwiastka. Owsianka mogą być przygotowane na bazie mleka/napojów roślinnych; dodatkiem niech będą owoce i orzechy (1 mg żelaza dostarczy 1,5 łyżki pistacji, sześć orzechów włoskich, dwie łyżki migdałów lub jedna łyżka pestek dyni). Jadłospis dla dzieci w wieku 3+ 1. Wersja wegetariańska: Śniadanie kasza jaglana na “mleku” roślinnymmorele suszone, tarte jabłko, cynamonherbatka z suszu owocowego (np. z malin, jabłek) II śniadanie hummus z surową marchewką i ogórkiem (pokrojone w słupki) Obiad pierogi z czerwoną soczewicą i ricottąbrokuły gotowanesok porzeczkowy 100 % bez dodatku cukru Podwieczorek smoothie na bazie kefiru z truskawkami i bananem (można dodać szczyptę imbiru i cynamonu) Kolacja grahamka z masłemjajko gotowanepomidor, sałataherbatka ziołowa lub woda Uwaga! Reklama do czytania Jak zrozumieć małe dziecko Podręcznik świadomego rodzicielstwa Rozwój seksualny dzieci Zadbaj o zdrową seksualność swojego dziecka Tylko dobre książki dla dzieci i rodziców | Księgarnia Natuli 2. Wersja dla spożywających mięso: Śniadanie kasza jaglana na “mleku” roślinnymmorele suszone, tarte jabłko, cynamonherbatka z suszu owocowego (np. z malin, jabłek) II śniadanie hummus z surową marchewką i ogórkiem (pokrojone w słupki) Obiad pulpety z cielęcinyziemniaki z koperkiemburaczki gotowanesok porzeczkowy 100 % bez dodatku cukru Podwieczorek smoothie na bazie kefiru z truskawkami i bananem (można dodać szczyptę imbiru i cynamonu) Kolacja grahamka z masłemjajko gotowanepomidor, sałataherbatka ziołowa lub woda Bibliografia: Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN, Warszawa M., Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, IŻŻ, Warszawa 2012Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, “STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA” 2014, t. 11, s. 321-338.“Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia”, Instytut Matki i Dziecka, 2012.

żelazo dla 4 latka